Leiderschap inspiratie –
Podcasts, nieuws, artikelen

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Vrije ruimte en vertrouwen

Wat betekent het woord vertrouwen eigenlijk binnen jouw eigen organisatie? Vanuit de behoefte aan controle, beperken leiders vaak de vrije ruimte en nemen de protocollen toe. Vrije ruimte aan de ene kant, controledruk aan de andere werken vragen in de hand als: Wat mag ik? Wat moet ik? Wat kan ik? Of zelfs: Wie ben…

Philosopher in Residence

Morele intuïties

De formulering: ‘navigeren in de mist’ wordt nogal eens genoemd in onzekere tijden. Een oude maritieme terminologie en tevens een krachtige beeldspraak, die ondanks de uitvinding van kompas, radar, gps en lerende algoritmen niet aan relevantie heeft ingeboet. Erik Boers, Comenius’ Philosopher in Residence, stelt ons eigen, morele kompas aan de orde, evenals de intuïtie….

Podcast #6 Paul Scheffer over Europa als waardengemeenschap en de verborgen vitaliteit van Europa

De Europese grondwaarden democratie, vrijheid, solidariteit, menselijkheid en de Rule of Law bepalen ons leven als Europeaan vergaand. Ze verbinden Europeanen én spelen ze uiteen. Europese bestuurders ontmoeten elkaar in het European Values programma, dat is opgebouwd rondom deze fundamentele waarden. Publicist en hoogleraar Paul Scheffer houdt zich al 40 jaar intensief bezig met Europa…

Verbeeldingskracht

Het oneindige gesprek

In de leiderschapsprogramma’s maakt Comenius gebruik van uiteenlopende methoden, zoals het Socratisch Gesprek en de Socratische vraag. Onlangs verkenden we in het programma Verbeeldingskracht een nieuwe methodiek, ontwikkeld door het Museum of Modern Art New York en Harvard University. Het is de zogenaamde Visual Thinking Strategies (VTS). Kern hiervan is kijken. Kijken naar kunst. En…

Podcast #5 Eric Koenen: Samen slim

In deze aflevering spreekt Claudia Klerkx van Comenius Leergangen met Eric Koenen. Eric Koenen werkte als boardmember en als leidinggevende bij verschillende (inter)nationale bedrijven. In 2007 besluit hij na een lange periode te stoppen met lijnverantwoordelijkheid in één organisatie. Sindsdien begeleidt hij raden van bestuur en toezichthouders bij complexe organisatievraagstukken. Eric is schrijver van diverse…

Podcast #4 Henk Schildkamp: Wegen naar wijsheid

In deze aflevering spreekt Pieter-Matthijs Gijsbers, directeur van Comenius, met Henk Schildkamp, voormalig tropenarts, bestuurder bij Menzis en moderator bij Comenius. Welke momenten waren bepalend in zijn leven en wat is volgens hem de definitie van wijsheid? Over de serie Dit is Nieuw, wijs leiderschap. Een serie van Comenius over leiderschap, zelfvertrouwen en verbeeldingskracht. Maar…

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Vergelding en herstel

Nadat ik mij als officier van justitie, als hoogleraar strafrecht en als lid van de Hoge Raad jarenlang had bezig gehouden met vergelding, werd ik uitgenodigd een ‘Preek voor de leek’ te houden in de kerk Vrijburg in Amsterdam aldus Geert Corstens. Ergernis over de toen heersende politieke stromingen die graag van ‘criminelen’ spraken en…

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

Verantwoordelijkheid nemen in complexiteit

Clovis Hopman Als deelnemer aan de Comenius Wandeling presenteerde Clovis, die promoveerde aan het Weizman Institute of Science (Tel Aviv) een fascinerend college over zwarte gaten in het heelal. Inmiddels modereert hij het Comeniusprogramma Leiderschap in Complexiteit. Op het onderwerp toezicht heeft Clovis een eigen kijk, ingegeven vanuit zijn functie bij De Nederlandsche Bank, waar…

Writer in residence

Paul Scheffer aangesteld als ‘writer in residence’

Publicist en hoogleraar Paul Scheffer is voor twee jaar aangesteld als ‘writer in residence’ bij Comenius. Scheffer schrijft aan een publicatie over de waardengemeenschap van Europa, met als werktitel A moral geography of Europe. In zijn studie komen vragen aan de orde hoe waarden als rechtsgelijkheid of vrijheid van godsdienst op uiteenlopende plekken in Europa worden beleefd…

Verbeeldingskracht

‘Kunst is de sluiproute naar de ziel’

In een gesprek met Eric Koenen, begeleider van raden van bestuur in samenwerkings- en transitievraagstukken en auteur, zijn kunst en verbeeldingskracht nooit ver weg. Beide bewezen hem zowel in zijn werkende leven als ook privé goede diensten. Hij kan er mooie verhalen over vertellen. Bijvoorbeeld over hoe zelfs de meest behoudende bestuurders – met zachte…

Persoonlijk Leiderschap

Moderator en sinoloog Monica Bakker over het onderscheid tussen purpose en op je plek zijn

Velen van ons kennen de eigen rol in de wereld en zijn zich bewust van de eigen positie erin, maar wie van ons is volledig op zijn plaats in de wereld? We zoeken naar onze ‘purpose’, onze bestemming. Maar wie van ons zoekt naar zijn oorsprong, zijn bron? En is het wel mogelijk je bestemming…

wijs leiderschap

Wetenschapper en schrijver dr. Tinneke Beeckman over de begrippen autoriteit en autoritair

Hoe gaat de volgende generatie om met de begrippen autoriteit en autoritair? Transmissie tussen generaties is volgens de Vlaamse Denker des Vaderlands Tinneke Beeckman noodzakelijk, opdat iedereen kan omgaan met de snel veranderende wereld. Tijdens de lustrumviering van Comenius verkenden de voormalig Vlaamse Denker des Vaderlands Tinneke Beeckman en de Nederlandse Denker des Vaderlands, Paul…

Podcastwijs leiderschap

Podcast #3 Marjan Minnesma over nieuw, wijs leiderschap

Het verlangen naar nieuw leiderschap groeit. Maar waar komt deze roep nu eigenlijk vandaan en hoe zou nieuw leiderschap vorm kunnen krijgen? Om deze vragen te onderzoeken gaan we in gesprek met diverse kennisdragers die aan Comenius Leergangen verbonden zijn. Wij willen het denkproces hierover een impuls geven. Wat is leiderschap eigenlijk? Wat willen wij…

Comenius Genootschap

Foto-impressie Comenius’ Lustrumviering Teylers museum Haarlem

Het afgelopen jaar hebben wij volop gereflecteerd op de afgelopen 25 jaar Comenius. Ons oor goed te luister gelegd bij het netwerk en kritisch in de spiegel gekeken. Zodat wij met frisse, maar ook een gelouterde blik de volgende 25 jaar vorm kunnen geven. Met ruimte voor zowel bestendiging als experiment. Waarbij wij zelf voorop…

wijs leiderschap

Gesprek Wegen naar Wijsheid #3 Eric Koenen

In Wegen naar Wijsheid onderzoeken we, aan de hand van het levensverhaal van onze gast, welke wegen naar wijsheid kunnen leiden. Voorbij intellect en kennis. Welke routes in zijn of haar leven hebben geleid naar wijze of minder wijze besluiten? Hoe wegen we dat, hoe kwam het leven meer in balans? Kijk de trailer hieronder….

wijs leiderschap

Gesprek Wegen naar Wijsheid #2 Farah Karimi

In Wegen naar Wijsheid onderzoeken we, aan de hand van het levensverhaal van onze gast, welke wegen naar wijsheid kunnen leiden. Voorbij intellect en kennis. Welke routes in zijn of haar leven hebben geleid naar wijze of minder wijze besluiten? Hoe wegen we dat, hoe kwam het leven meer in balans? Kijk de trailer hieronder….

Uitreiking Comeniusprijzen 2022

In de Grote Kerk Naarden ontvingen Beatrice de Graaf en Tomás Halík op 12 maart 2022 de prestigieuze Comeniusprijs; Ko Colijn nam de Comenius Oeuvreprijs in ontvangst. Professor dr. Beatrice de Graaf ontving de prijs voor haar werk en onderzoek op het gebied van de geschiedenis van oorlog en vrede, van vrijheid en veiligheid. Professor…

Podcastwijs leiderschap

Podcast #2 Chris van Dam over nieuw, wijs leiderschap

Het verlangen naar nieuw leiderschap groeit. Maar waar komt deze roep nu eigenlijk vandaan en hoe zou nieuw leiderschap vorm kunnen krijgen? Om deze vragen te onderzoeken gaan we in gesprek met diverse kennisdragers die aan Comenius Leergangen verbonden zijn. Wij willen het denkproces hierover een impuls geven. Wat is leiderschap eigenlijk? Wat willen wij…

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Geen wapens maken, maar klokken gieten

‘Het belangrijkste gereedschap om vrede in de stad te bevorderen is de ontmoeting. “Niet over, maar met elkaar praten, geen wapens maken, maar klokken gieten”, zoals Comenius zei. Zo bind je de strijd aan tegen soms valse tegenstellingen die de cohesie in de samenleving aantasten. Tijdens die gesprekken mag geen taboe heersen op het bespreken…

Ethiek en identiteit

Leiderschap en morele intuïties

In de Comenius Leergangen wordt stelselmatig aandacht besteed aan het (her)ijken van het eigen moreel kompas, een onontbeerlijke houvast voor leiderschap. Daarbij maken we nogal eens gebruik van de kardinale deugden: moed, maat, wijsheid en rechtvaardigheid. Deze deugden bieden houvast bij lastige keuzes. Voortdurend dien je je als leidinggevende af te vragen: welk lef heb…

Ethiek en identiteit

Socratisch Gesprek; ‘Wijsheid tussen vertrouwen en wantrouwen’

Een vast onderdeel van de Comenius Leergangen is het Socratische Gesprek: het vrij onderzoekende gesprek tussen deelnemers en inleiders en tussen de deelnemers onderling, geïnspireerd door de aartsvader van de Westerse wijsbegeerte. Om enigszins zicht te krijgen op Socrates’ wijze van leven en denken loont het de moeite om onderstaand schilderij eens nader onder de loep…

Podcastwijs leiderschap

Podcast Paul van Tongeren over nieuw, wijs leiderschap: liever ‘tuinman’ dan ‘technicus’

Het verlangen naar nieuw leiderschap groeit. Maar waar komt deze roep nu eigenlijk vandaan en hoe zou nieuw leiderschap vorm kunnen krijgen? Om deze vragen te onderzoeken gaan we in gesprek met diverse kennisdragers die aan Comenius Leergangen verbonden zijn. Wij willen het denkproces hierover een impuls geven. Wat is leiderschap eigenlijk? Wat willen wij…

wijs leiderschap

Gesprek Wegen naar Wijsheid

In Wegen naar Wijsheid onderzoeken we, aan de hand van het levensverhaal van onze gast, welke wegen naar wijsheid kunnen leiden. Voorbij intellect en kennis. Welke routes in zijn of haar leven hebben geleid naar wijze of minder wijze besluiten? Hoe wegen we dat, hoe kwam het leven meer in balans? Kijk de trailer hieronder….

wijs leiderschap

Van stenensjouwers naar kathedralenbouwers

In gesprek met moderator Henk Schildkamp over de leergang Verdiept Leiderschap – Het privatissimum “Veel uitstekende managers en bestuurders beschikken over een gereedschapskist vol prachtige vaardigheden. Ze kunnen goed organiseren, bedenken knappe strategieën en rollen succesvol businessplannen uit. Tot zover gaat het goed. Maar het kan nóg beter. Als je leert om niet alleen vanuit…

Professor dr. Paul van Tongeren nieuwe Denker des Vaderlands

Professor dr. Paul van Tongeren ontvangt bloemen van Comenius bij zijn aanstelling tot Denker des Vaderlands. Bij de overhandiging ervan memoreert Pieter-Matthijs Gijsbers de impact van Pauls colleges op de Comenianen, vooral die waarin de Denker des Vaderlands spreekt over ‘goed leven’ en daarbij uitweidt over de Aristotelische deugdenethiek. Met deze en andere bijdragen heeft…

What do the fundamental European values mean to you as a person?

What significance do the fundamental European values, laid down by the European Union, have for directors, senior managers and members of supervisory boards, regulatory boards and executive committees personally? To what extent are leaders in Europe aware of these values, and do they, in fact, act in accordance with them themselves? During the new Comenius…

Democracy

Democracy EU: “The functioning of the EU is founded on representative democracy. Being a European citizen also means enjoying political rights. Every adult EU citizen has the right to stand as a candidate and to vote in elections to the European Parliament. EU citizens have the right to stand as candidate and to vote in…

Human Dignity

Human Dignity EU: “Human dignity is inviolable. It must be respected, protected and constitutes the real basis of fundamental rights.” Introduction It comes as no surprise that the very first of all values the EU claims to uphold is Human Dignity. A history of Europe reads in many ways as the repeated violation of this…

Pieter-Matthijs Gijsbers: ‘Wat betekenen Europese grondwaarden voor jou als mens?’

Welke betekenis hebben de Europese grondwaarden, vastgelegd door de Europese Unie, voor bestuurders, toezichthouders en directeuren persoonlijk? In hoeverre zijn leiders in Europa zich bewust van deze waarden en handelen ze er zelf naar? Tijdens de nieuwe European Values Course van Comenius verkennen deelnemers deze waarden tijdens hun rondreis langs Berlijn, Istanbul, Athene, Rome, Warschau,…

De reflectiekamer

De Europese Unie: diversiteit, dialoog en leiderschap

Professor Gerda van Dijk is al enige tijd verbonden aan Comenius als spreker bij uiteenlopende maatwerkprogramma’s. We hebben haar gevraagd inzicht te geven in de organisatiecontext van de Europese Unie. Het resultaat leest u in de treffende column hieronder. De Europese Unie: diversiteit, dialoog en leiderschap De Europese Unie (EU) heeft zich in de afgelopen 65…

De reflectiekamer

‘In alle diversiteit voelt Europa als een gemeenschap’

In gesprek met Harmen van der Hoek over Europa Op 3 september 2019 organiseerde het Noord Nederlands Toneel (NNT) in samenwerking met Comenius de Nederlandse première van I am Europe. I am Europe is de internationale theatervoorstelling waarin ideeën over identiteit en de samenleving ter discussie worden gesteld om zo een panorama van het hedendaags…

De reflectiekamer

Bevlogen over Europa, Een verhaal van vader en dochter

In gesprek met Hans en Kirsten Renner over Europa, leiderschap en samenwerking Hans Renner (1946), emeritus-hoogleraar Geschiedenis van Midden- en Oost-Europa aan de RUG, en zijn dochter Kirsten (1976), werkzaam bij Crédit Suisse, hebben allebei een band met de Comenius Leergangen. Hans is een van de sprekers tijdens de Praagse module, een belangrijk onderdeel van…

De Ontwikkelkamer

De Comenius Wandeling, we zijn toe aan een nieuwe pelgrimage

De Comenius Wandeling brengt beweging in hoofd en hart en wordt gevormd vanuit verschillende disciplines, van filosofie tot geschiedkunde. Zoals het een pelgrimage betaamt gaan de deelnemers tijdens de leergang De Comenius Wandeling verschillende ontmoetingen aan. Zo wandelen zij onder andere met socioloog Shervin Nekuee. Speciaal voor ons verwoordde hij het belang van in beweging…

De Ontwikkelkamer

Kijk mee in de ontwikkelkamer van De Comenius Wandeling

Al bijna een kwart eeuw organiseert Comenius programma’s gericht op leiderschap. Het afgelopen jaar bood Comenius negen diverse (inter)nationale leergangen aan, van Design thinking tot Wijsheid in leiderschap. Vanaf 3 juli 2019 wordt daar een leergang aan toegevoegd: De Comenius Wandeling. Waarom komt Comenius met een nieuwe leergang en hoe kunnen we leren in de…

Haardvuurgesprek met alumna Mardjan Seighali

Alumna Mardjan Seighali over de relatie tussen vrijheid en wijsheid In de Grote Kerk van Naarden ontving alumna Mardjan Seighali, directeur UAF, op 31 maart 2019 de Comeniusprijs. “Als vluchteling en vrouw heeft Mardjan Seighali hard moeten werken om een leven en een loopbaan in Nederland op te bouwen. Ze is daar voortreffelijk in geslaagd….

wijs leiderschap

Mensgericht leiderschap en horizontale netwerkorganisaties

De uitdrukking ‘mensgericht leiderschap’ doet vermoeden dat leiderschap vaak niet mensgericht is, maar andere motieven beoogt. Macht bijvoorbeeld, in combinatie met persoonlijk aanzien. Je zou dan kunnen spreken over leidergericht leiderschap, mocht dat niet zo vreemd klinken. Dergelijk leiderschap is eeuwenlang de enige versie geweest, binnen organisaties die eruitzagen als een piramide, met bovenaan de…

wijs leiderschap

Wat is mensgericht leiderschap?

Jurgen van Nimwegen (1983) werkt nu 3 jaar bij Comenius als programmaontwikkelaar. In het onderstaande artikel reflecteert hij op mensgericht leiderschap en de vele inzichten die hij daar de afgelopen jaren over heeft opgedaan. Deze inzichten volgen uit de ontmoetingen met wetenschappers zoals Paul Verhaeghe, René Ten Bos, John Rijsman, Paul van Tongeren, Victor Muller,…

wijs leiderschap

Leiderschap en de reis naar het wonderbaarlijke

“In den beginne was het Woord.” En nog altijd, hebben wij woorden nodig om betekenis te kunnen geven aan onze zienswijze, hoe we ons tot elkaar en tot de wereld toe verhouden. De premoderne wereld was bezaaid met raadselachtige vermoedens over hoe de mens, de natuur en de planeten in elkaar zaten. Sinds de geboorte…

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

De waarde van complexiteit voor openbaar bestuur

De waarde van complexiteit voor openbaar bestuur, lessen uit Santa Fe. Hoe meer ik daar over nadenk, hoe sterker mijn vermoeden dat er een fundamentele spanning zit tussen complexiteit en onze opvattingen over wat goed openbaar bestuur is. Het is deze spanning die volgens mij de grootste bottleneck is voor de doorwerking van complexiteitkennis in…

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

Het belang van kritisch complexiteitsdenken

Net zoals het begrip structuur in de jaren zeventig en tachtig op ieders lippen was en het begrip ‘systeem’ in de decennia daarna een grote populariteit genoot, zo is inmiddels ‘complexiteit’ het alomtegenwoordige, te pas en te onpas gebruikte, begrip. Net als kauwgom waar te lang en te veel op gekauwd wordt, dreigt dit begrip…

Persoonlijk Leiderschap

Alumnus Arjan van Gils over grondig transformeren

Per 1 juli is Arjan van Gils vertrokken als gemeentesecretaris en algemeen directeur van de gemeente Amsterdam. Wat hij hoopt dat mensen dan over hem zullen zeggen? ‘Hij pakte een klus op waar menig ander niet eens aan zou durven beginnen en deed dat op een authentieke manier.’ Die ‘klus’ bestond in feite uit vier…

Ethiek en identiteit

‘Maak iets moois van een onmogelijk moeilijke situatie’

Interview met Prof. dr. Eduard Verhagen, kinderarts aan het UMCG en spreker bij Comenius Als Eduard Verhagen, kinderarts en hoogleraar Palliatieve Zorg voor kinderen aan het UMCG een groep toespreekt, vertelt hij vaak het verhaal over Bente, het meisje dat hij niet kon helpen, maar dat wel de aanleiding was voor het opstellen van het…

Inspireren, reflecteren, acteren

Praktische wijsheid in een overgereguleerde wereld

Een boeksignalement door Erik Boers Barry Schwartz & Kenneth Sharpe: Practical Wisdom; the right way to do the right thing (Riverhead Books, New York, 2010, 324 pgs.) “We raken steeds meer teleurgesteld in de instituties waarvan we afhankelijk zijn. Om de toestand te verbeteren grijpen we voortdurend naar dezelfde middelen: ten eerste regels en administratieve procedures…

Verantwoordelijkheid en moraliteit

Comeniusdag 2018; ‘Doorleefde democratie’

De Comeniuslezing onder de titel Doorleefde democratie wordt dit jaar verzorgd door prof. dr. Ernst Hirsch Ballin, universiteitshoogleraar aan Tilburg University en hoogleraar rechten van de mens aan de Universiteit van Amsterdam. In zijn bijdrage zal hij ingaan op de vraag of democratie, rechtstaat en mensenrechten wel vanzelfsprekende verworvenheden zijn die ons politieke bestaanszekerheid bieden….

Inspireren, reflecteren, acteren

Essay met Paul van Tongeren en Nico Baken

De Toekomst en hoe bereiden we er ons op voor? In dit essay de weergave van de spreekbeurt van de eerste spreker, met als perspectief: ‘Wonderen die menigeen schijnt te negeren.’ Daar mee mogelijk een optimistisch perspectief, gegeven het boek van Prof. Dr. Paul van Tongeren: ‘Een dreiging die niemand schijnt te deren.’ Het is natuurlijk…

Verantwoordelijkheid en moraliteit

‘Zonder wij werkt het niet’

Door Paul Scheffer, spreker bij Comenius en hoogleraar Europese Studies aan de Universiteit van Tilburg. Hij schreef onder meer Het multiculturele drama(2000), Het land van aankomst (2007), De staat van integratie (2012) en De vrijheid van de grens (2016). Met René Roelofs maakte hij de documentaire Land of Promise (2013). Kauw nog eens goed op de…

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

‘Santa Fe Institute: Mindblowing!’

Mindblowing! Zo noemen deelnemers het effect van de Comenius’ Complexity Leadership Course te New Mexico. Vanuit hun verantwoordelijkheid verdiepen ze zich een week lang in de Complexity Science om zo een visie op de wereld van morgen te ontwikkelen. Modulecoördinator prof. dr. ir. Sander Bais organiseert de leergang voor de zesde keer. Sander Bais, emeritus…

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

Design Thinking is the core proces to build a culture of nonstop innovation

Door Anne Mieke Eggenkamp, Creativity & Learning, Design thinking & innovation, Talent Coach en spreker bij Design Thinking Leadership Course De lerende mens heeft altijd honger. Naar kennis, naar andere perspectieven en naar nieuwe ervaringen. Nieuwsgierigheid is daarbij de belangrijkste motivatie. De manier waarop mensen deze leer- en ontwikkelhonger stillen is zeer verschillend. Ieder mens leert op zijn…

Complexiteit, innovatie en adaptiviteit

‘Oude leiders’ niet meer geschikt voor de toekomst

Prof. dr. Freek Peters is hoogleraar contextueel leiderschap bij de Tilburg School of Humanities van Tilburg University en partner van organisatieadviesbureau De Galan Groep. Dit artikel is gebaseerd op zijn oratie van 25 september: ‘Next Generation 2025, Besturing en Leiderschap in een Complexe Wereld’. De wereld verandert snel en organisaties veranderen mee. Dynamiek en heftige ontwikkelingen…

Verantwoordelijkheid en moraliteit

‘Macht is uitgesteld geweld’

Door Paul Verhaeghe (1955), Vlaming, klinisch psycholoog en psychoanalyticus, hoogleraar aan de Universiteit van Gent en spreker bij de Comenius Leergang Wijsheid in Leiderschap. geldt in Vlaanderen als de duider van het onbehagen in de samenleving. Autoriteit moet weer een plaats krijgen in de opvoeding, vindt de Vlaamse psycholoog Paul Verhaeghe. Zijn nieuwe boek gaat over de…

Heeft u vragen en wilt u graag terug worden gebeld door een van onze adviseurs?