Bildung en Wetenschap
Waardengedreven
Hoofd en Hart
Al bijna een kwart eeuw organiseert Comenius programma’s gericht op leiderschap. Het afgelopen jaar bood Comenius negen diverse (inter)nationale leergangen aan, van Design thinking tot Wijsheid in leiderschap. Vanaf 3 juli 2019 wordt daar een leergang aan toegevoegd: De Comenius Wandeling. Waarom komt Comenius met een nieuwe leergang en hoe kunnen we leren in de buitenlucht? Martijn Mandey, programma-ontwikkelaar bij Comenius, neemt ons mee in het ontwikkelproces en de filosofie achter de leergang.
Waarom een nieuwe leergang?
‘Comenius is continue in beweging. Uit meerdere gesprekken en evaluaties blijkt dat er ook om andere werkvormen wordt gevraagd. De lezingen en gesprekken worden zittend zeker gewaardeerd, maar er is ook behoefte om daar af en toe uit te stappen, aan beweging, licht en frisse lucht. Even bezinnen na een inhoudelijke en inspirerende lecture is fijn.
Voor het vormgeven van De Comenius Wandeling is inspiratie gehaald uit de tradities van het pelgrimeren. Denk aan het verhaal van Siddharta, Compostella-wandeling of de Hadj naar Mekka. Daarnaast is de pelgrimage van Comenius zelf een belangrijke inspiratiebron: hij schetst dat je eerst letterlijk ergens uit moet stappen om de samenhang te zien. Comenius’ boek Het labyrint van de wereld fungeert, net als bij iedere leergang, als talisman. De gedachte van het dwalen, verdwaald zijn, maar dan toch ordening vinden en verlossing zijn thema’s die centraal staan.’
Waarom is deze leergang een wandeling?
‘Bij Comenius gaan deelnemers tot nu toe vooral figuurlijk met elkaar op pelgrimage. Hierop bedachten we een combinatie: breng Comenianen samen in beweging laat hen pelgrimeren om te transformeren. Pelgrimeren en ‘wandern’ zijn vaak onuitwisbare ervaringen, waarin indringende ontmoetingen, euforie en momenten van eenzaamheid en heimwee de reiziger zowel inspireren als verwarren.
Velen gaan op pad met het doel zichzelf te zuiveren of te ‘herbronnen’ -zoals Odysseus (Homerus). Wijsheid en rust waren de oogst van Siddharta’s levenstocht (Herman Hesse). Sal Paradise en Dean Moriarty, de helden uit Jack Kerouacs roman On the Road, verkenden andere kanten van het bestaan en pelgrimeerden met drank en drugs naar een nieuwe identiteit.
Wandelen leidt tot wijsheid. Beweging inspireert en motiveert de geest. Het geeft sturing aan jezelf. Gedachten komen op en nieuwe inzichten worden ineens ‘gezien’. Vooral wanneer gedachten ‘vastzitten’ kan lopen de gedachte losmaken. Het bloed moet stromen zoals de gedachten moeten stromen.
Bij Comenius geloven we in het ervaren van vrijheid en het tempo vertragen: louteren. Afstand nemen, loslaten, overdenken. Het is verdergaan op je pad en dingen achterlaten. Al kun je altijd even teruggaan en een stuk opnieuw lopen. Je neemt binnen letterlijk mee naar buiten. Binnen en buiten, met de wandeling als katalysator die het denken helpt.’
Hoe wordt de wandeling vormgegeven?
‘We lopen met de seizoenen. Het boek Leven en werken in het ritme van de seizoenen van Jaap Voigt is hiervoor inspiratie geweest. In vier meerdaagse modules zetten we per seizoen een passend thema bij de jaargetijde waarin ze plaatsvindt. In de zomer oogst de wandelaar; tijdens de herfsttocht laat hij los en neemt afstand. Winters wandelen draait om beschouwen en reflecteren. En het is de onmisbare en onvermijdelijke cesuur op weg naar nieuwe energie die de Lentewandeling losmaakt.
In eerste instantie wandelt men met zichzelf, het gaat om de eigen zoektocht. De eigen queeste. Dat doet men alleen, in stilte. Echter, op momenten zullen we ook vragen om met een groepsgenoot het gesprek aan te gaan over een specifieke thema’s. Onderweg ontmoet men dan ook diverse sprekers, muzikanten, dichters, wetenschappers. Zij reiken nieuwe ingrediënten en perspectieven aan voor de vorming van de wandelaar en zijn/ haar leiderschap. Met name de filosofie en religie spelen een rol, net als spiritualiteit.
De modules duren twee tot drie dagen en we bewandelen het pad van de Walk of Wisdom, dwars over heuvels, door bossen en langs rivieren en oude cultuurlandschappen nabij de oudste stad van Nederland: Nijmegen. We wandelen drie a vier uur per dag. In de wandeling schuilt enforcement, iets volhouden. Een wezenlijk verschil met de klassieke school is dat we geen eindterm hebben. Iedereen volgt zijn eigen pad en bepaalt het eigen tempo. De reis is belangrijk. Echter, we eindigen wel gezamenlijk, en reflecteren met de groep: tijdens dagelijkse reflectie kan men diepgravend spreken over die elementen die raakten die dag, of eerder. En dat kan juist met andere bestuurders, zij begrijpen die worstelingen, dilemma’s.
Wat nemen we mee op reis?
Iemand die De Comenius Wandeling volgt, moet mentaal een volle rugzak hebben. Bagage die men moet hebben: bestuurlijk niveau, een vraag, een zoektocht. Een reisdoel dat voor een overstijgende, diepere ervaring zorgt: als een éénmalige ervaring in het leven -een ware rites de passage. Hoewel de rauwheid van de pelgrimage in vele kunstzinnige vertalingen nogal eens op de achtergrond raakt, blijft een andere essentie ervan meestal wel overeind: de onverwachte ontmoeting, de confrontatie met het vreemde en het ongewone. En een blarenpleister: men zal door de pijn heen moeten bijten.
Comenius nodigt u van harte uit mee te bewegen naar wijsheid. U kunt zich nog inschrijven voor de open leergang van De Comenius Wandeling die op 3 juli 2019 start. Download hier vrijblijvend De Comenius Wandeling brochure.
Martijn Mandey is sinds 2016 als programmaontwikkelaar verantwoordelijk voor de inhoudelijke kwaliteit van de leiderschapsleergangen.
