Bildung en Wetenschap
Waardengedreven
Hoofd en Hart
Op 3 september 2019 organiseerde het Noord Nederlands Toneel (NNT) in samenwerking met Comenius de Nederlandse première van I am Europe. I am Europe is de internationale theatervoorstelling waarin ideeën over identiteit en de samenleving ter discussie worden gesteld om zo een panorama van het hedendaags Europa te creëren. Harmen van der Hoek, zakelijk directeur van het NNT, duidt zijn multi-gelaagde wereld en neemt ons mee naar zijn Europa.
In de voorstelling van I am Europe wordt Europa vanuit verschillende culturele perspectieven benaderd. Het gaat om verbinding, identiteit, diversiteit home en place making. Wat is Europa voor u en voor het NNT, vandaag en morgen?
‘Voor mij persoonlijk is Europa vooral inspiratie en een gevoel van verwantschap met de rijkdom van zijn indrukwekkende diversiteit. Het zijn de lokale culturen, haar bewoners, het eten en vooral ook het landschap waar ik mijn inspiratie en energie uit haal. De wildernis van de arctische leegte in Noord-Scandinavië, de ruige zeekusten van Zuidwest-Ierland, de flamingo’s in de Carmarque in Zuid-Frankrijk, de eindeloze pieken van de Alpen tot de ruigte van de Balkan.
In al deze diversiteit voelt Europa voor mij als een gemeenschap, een gevoel van thuis en een gevoel van verbinding binnen tal van uithoeken. Ik voel me meer een inwoner van Europa en Groningen, dan dat ik me Nederlander voel. Dit is een gevoel dat tijdens reizen wordt versterkt of wanneer ik het afzet tegen een Angelsaksische, Afrikaanse of Chinese maatschappij en cultuur: het maakt me overtuigd Europeaan. Nederland is voor mij te klein, of wellicht zelfs te onduidelijk. Zoals Máxima het zei: ‘de Nederlandse Identiteit bestaat niet’. Het is Europa waar ik me gevoelsmatig toe verhoud, maar dan wel met de stad Groningen als haven waar ik steeds wil thuiskomen na omzwervingen. In die zin voel ik me erg verwant met het ‘glokale’ idee van een groot Europa met sterke stedelijke regio’s en stedelijke netwerken binnen Europa.
Europa is voor mij essentieel richting de toekomst. Ik denk dat politiek en maatschappelijk de Rijksoverheden, en het romantische idee van natiestaten, steeds meer ondergeschikt gaan worden aan enerzijds Europese samenwerking en anderzijds aan lokale stedelijke politiek. Europa voor grote thema’s als milieu, veiligheid, mondiale economie, sociaal beleid en de stedelijke overheden voor de uitvoering van alle praktische zaken met een benaderbare democratie dichtbij de kiezer. Ik ben me ervan bewust dat dit een ideëel standpunt is en dat Europa onder het huidige politieke landschap ook weer uit elkaar kan spatten. Ik spreek hiermee vooral mijn hoop uit.
Voor het Noord Nederlands Toneel is Europa een bron van inspiratie en verwantschap. We werken samen met andere Europese partners en delen onze voorstellingen met publiek in Europa. Samen met dansgezelschap Club Guy & Roni komen onze spelers en makers vaak uit verschillende delen van Europa. We proberen ‘glokaal’ te denken, vanuit Groningen interacteren we en bezien we de wereld om ons heen en reflecteren daarop in onze producties.’
Comenius is verbonden met de Coimbra Group, een samenwerkingsverband van Europa’s beste, multidisciplinaire universiteiten, en heeft zelfs een Europese leergang ontwikkelt; European Leadership Course, Leiderschap in Europees perspectief. Is er wat u betreft geografisch bepaald leiderschap?
‘Ik vind dit een moeilijke vraag. Leiderschap laat zich door vele aspecten beïnvloeden. Als je alle verschillende culturen in Europa ziet, zou het vreemd zijn om te ontkennen dat je ook gevormd wordt door je regio. In die zin zie ik al verschil tussen collega’s uit Groningen en Amsterdam of Brabant en Limburg en zal leiderschap zich zeker differentiëren naar regio. Nederlanders zijn een stuk minder hiërarchisch en formeel dan landen om ons heen. En het Angelsaksisch leiderschap is totaal verschillend met ‘continentaal’ leiderschap. Maar het zal altijd liggen aan de leider zelf en in hoeverre zij of hij dit meeneemt in haar of zijn leiderschapsstijl.’
I am Europe is een internationale theatervoorstelling met een ensemble van acht jonge acteurs, dansers en performancekunstenaars afkomstig uit verschillende Europese landen. Op één avond worden ideeën over identiteit en de samenleving ter discussie gesteld om zo een panorama van het hedendaags Europa te creëren. De voorstelling is een initiatief van het Théâtre National de Strasbourg en was voorts te zien in Hamburg, Bologna en Madrid. Waarom wilt het NNT dit stuk naar Nederland halen?
‘In tijden van Brexit, de opkomst van anti-Europese partijen en het vastlopen van Europese politiek gaat deze voorstelling over de vraag wat ons als Europa nog wel bindt. En dat vanuit het perspectief van een groep jonge Europeanen uit alle hoeken van het continent. De voorstelling I am Europe geeft jonge Europeanen in al hun diversiteit en achtergronden (in dialoog) een stem. Het daagt uit om kritisch te kijken naar het huidige Europa en om na te denken over het toekomstperspectief.
De scène die mij bijblijft is die van een Servische actrice. Zij neemt ons mee naar de oorlog in Joegoslavië waar haar hele familie- en vriendenkring plots uiteen werd gereten door elkaar bestrijdende volken, Kroaten, Serven, Bosniërs, etc. Het ‘Europees zijn’ beschouwt zij als haar resterende identiteit die haar houvast bood om deze gescheiden werelden te kunnen overbruggen. Europa niet als luxe, maar Europa als fundament.’
De Nederlandse première op 3 september 2019 organiseert het Noord Nederlands Toneel in samenwerking met Comenius en is exclusief toegankelijk voor Comenianen, hun partners en hun introducés. Wat heeft u ertoe aangezet om dit theaterstuk naar Nederland te halen in samenwerking met Comenius? Waar vinden het NNT en Comenius elkaar volgens u?
Dat is simpel: de Comenius alumni die nadenken over Europees leiderschap en het Europa van de toekomst moeten wat mij betreft luisteren naar de nieuwe generatie Europeanen die de komende decennia dit continent bewonen en samen de nieuwe Europese maatschappij zullen vormen. Deze voorstelling geeft deze generatie een stem.
Harmen van der Hoek is zakelijk directeur van het Noord Nederlands Toneel en Club Guy & Roni. Vanuit die positie bouwt hij aan een nieuw interdisciplinair theaterhuis. Binnen dat huis wordt gewerkt vanuit de overtuiging dat de complexiteit van de wereld voor de 21e-eeuwse theaterbezoeker niet meer kan worden beschreven in een enkele taal of kunstdiscipline. Voor het publiek vloeien muziek en theater, games en film, performance en poëzie steeds meer in elkaar over, omdat die hybride vormen beter in staat zijn de huidige multi-gelaagde wereld te duiden. Van der Hoek is tevens bestuurslid van de Waddenvereniging en de Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten en neemt zitting in de Raad van Toezicht van Innofest. Binnenkort zal Van der Hoek deel uitmaken van het Comenius-genootschap.
